چای کوهی

کشت و پرورش گیاه چای کوهی

گیاهی علفی, پایا, به ارتفاع ۵۰تا۸۰ سانتی متر و دارای برگهای متقابل است. در حاشیه راه های روستایی, مزارع متروک, نواحی کم درخت جنگلها, بیشه ها و غیره می روید. از مشخصات آن اینست که اولا ساقه های متعدد و منشعب آن دارای دو خط نسبتاً برجسته در تمام طول خود است ثانیاً در برگهای متقابل و بیضوی و دراز آن نقاط کوچک و شفافی, به تعداد فراوان دیده می شود که در واقع کیسه های ترشحی مملو از اسانس اند. در گلبرگهای آن نقاط ریز یا خطوط تیره ای مشاهده می گردد که عبارت از غده های ترشحی محتوی شیره ای به رنگ قرمز مایل به قهوه ای می باشد. زمان گل دادن آن در اواخر اردیبهشت تا اواخر مهر ماه است مجموعه گلهای آن نیز پس از ظاهر شدن به صورت دیهیم مانند درآمده منظره بسیار زیبا به گل می بخشد.

چای کوهی (نام علمی Hypericum perforatum) گیاهی است از تیره کلازیاسه (Clusiaceae) که معمولاً به صورت خودرو در میان کشتزارهای گندم و ذرت یافت می‌شود و به مقدار زیاد در آمریکا و اروپا پرورش می‌یابد و در ایران در دامنه کوههای البرز، چالوس، مازندران و نقاط غرب ایران و در مسیر قله چین کلاغ به حد زیادی می روید.

نام‌های دیگر آن گل راعی، هزارچشم، علف چای، هوفاریقون است. گلهای این گیاه به رنگ سفید یا زرد است که در بالای ساقه به صورت مجتمع به چشم می‌خورد که این گلها کمی معطر و دارای بوی مخصوصی است. چای کوهی از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و خواص درمانی بسیاری دارد این گیاه ضد کرم معده و روده است و گرفتگی صدا را باز می‌کند.

گیاهشناسی

گل راعی گیاهی است علفی و چندساله با ارتفاع ۳۰ تا ۹۰ سانتی متر که دارای ساقه ای بدون کرک و تا حدودی خزنده است. برگ های این گیاه قاشقی شکل و بدون دمبرگ می باشند و دارای حفرات فراوان اسانس هستند که نام گونه ی این گیاه (perforatum) از همین ویژگی آن حاصل شده است. گل های زرد رنگ این گیاه در یک گل آذین دیهیم قرار گرفته اند. در مورد این گیاه در بین اروپائیان داستان های زیادی موجود می باشد که گل راعی را دافع ارواح خبیثه می دانند و نام جنس این گیاه (Hypericum) برگرفته از همین موضوع است. رقم توپاز آن دارای اهمیت فراوان دارویی است.

دارای برگهای متقابل می باشد.ریشه های گیاه کوتاه وبه طول ۴۵-۳۰ سانتی متروعرض۴/۰-۳/۰ سانتی متر می باشد. ساقه های متعدد و منشعب آن دارای دو خط نسبتا” برجسته در تمامی طول آن می باشد و شاخه های متقابل و جفتی آن از یک ریزوم کوتاه در سطح خاک منشاء می گیرند. برگها متقابل، بیضوی و نسبتا” نیزه ای شکل بوده، دمبرگها کوتاه و بر روی آنها نقاط کوچک و شفافی به تعداد فراوان دیده می شود که در واقع کیسه های ترشی مملو از اسانس هستند. در گلبرگهای آن نقاط ریز با خطوط تیره ای مشاهده می شود که غده های ترشحی می باشند، محتوای غده ها شیره ای به رنگ قرمز مایل به قهوه ای می باشد.گلهای آن زرد رنگ بوده و از پنج کاسبرگ سبز و ۵ گلبرگ زرد طلایی به صورت آزاد (نیزه ای شکل) تشکیل شده است. گل آذین معمولا” به صورت گر زن یکسویه و یا دیهیم می باشد. مایعی که از گلها خارج می گردد قرمز بوده وبر روی پوست اثر آبی- بنفش بر جای می گذارد. میوه به صورت کپسول ۳ خانه می باشد که بذور تیره رنگ در آن قرار دارد.

فنولوژی:

گل راعی یا علف چای گیاهی است پایا،چند ساله،با ساقه ای نسبتا پر پشت با برگ های کوچک و بیضی شکل،برگ های آن بدون کرک با غده ای ترشحی که در زیر نور به صورت آبکش مانند دیده می شوند.به این دلیل به این گیاه هزار چشم می گویند.در واقع با لکه های قرمز شفافی که روی برگ هایش قرار دارد شناسایی می شود.

گل آذین علف چای به شکل خوشه بوده و دارای گلهای منفرد،زرد بسیار خوش رنگ با نقاط سیاه کوچک می باشد که بر روی آنها پرچم های متعددوجود داردکه از نیمه ی دوم اردیبهشت تا اواخر شهریور ماه شکفته می شوند.ریشه ی علف چای بسیار منشعب،میوه ی آن به صورت کپسول هایی به رنگ خاکی وبذر های بسیار ریز و سیاه رنگ دارد.

نیازهای اکولوژیکی

گل راعی گیاهی است آفتاب دوست و تا حدودی رطوبت پسند که در خاک هایی با بافت سبک تا متوسط با pH خنثی بخوبی رشد می نماید این گیاه خاکهایی با تابش مناسب نور خورشید، غنی از موادغذایی، رطوبت مناسب و زهکش خوب را با pH: 6-7 را می پسندد. نسبت به خاکهای اسیدی و قلیایی نیز تا حدودی مقاوم می باشد. جذب کننده عنصر کادمیم است وباید در خاکهایی که حاوی بیش از ۲۵/۰ mgcd/kgsoil هستند، پرورش یابد

استاندارد های بذری

نوع میوه ی بذری از نوع فندقه و به شکل بیضی که درذدو طرف نوک آن مشخص می باشد.رنگ بذر قهوه ایسیر است.برای سبز شدن بذور در زمین ابتدا باید بذرها در خزانه کشت کرد.وزن هزار دانه به طور…گرم و از ۱/تا…گرم متفاوت می باشد.در شرایط آزمایشگاه استفاده از بستر …و دمای ۲۰تا۳۰درجه ی سانتی گراد به مدت ۱۴روز برای سبز شدن توصیه شده است

پراکنش

گل راعی بومی اروپا، شمال آفریقا و غرب آسیا است این گیاه در نواحی مختلف شمالی و غربی کشور بصورت خودرو می روید و  به دلیل اینکه در  مزارع چای شمال کشور به صورت یک علف هرز  به وفور یافت می شود به علف چای هم مشهور است.

ارزش غذایی:

سرشاخه های علف چای محتوی تانن،فلاونوئید،هایپیسین و گلو کوزیدهاییاز قبیل روتین،هیپرینو ویتامین پ می باشد.روغن گیاه را باخیساندن سر شاخه های گلداردر روغن زیتون یا آفتابگردان به دست می آورند.در بذرها مقدار زیادی از نوعی تننشبیه تانن چای،روتن،ویتامین ث و چندین ماده ی دیگر