تکنیک‌های هرس :

هرس گیاهان یکی از روش‌های مهم در باغبانی است که شامل حذف قسمتی از تاج و مقداری از سیستم ریشه گیاه می‌شود تا بدین طریق تعادل لازم بین مراحل جنسی و رویشی ایجاد شود. هرس تاج (اندام‌های هوایی) تعدد نقاط رشد را کاهش داده و مصرف ازت و سایر عناصر ضروری را بیشتر کرده و بکارگیری هیدرات‌های کربن را کاهش می‌دهد. بنابراین رس تاج رشد رویشی را تحریک کرده و مرحله رشد زایشی را به تأخیر می ‌اندازد. معمولاً گیاهان جوان و قوی را بایستی هرس سبک انجام داد. هرس سنگین گیاهان قوی تشکیل جوانه گل و بلوغ را به تأخیر می‌اندازد. از طرف دیگر گیاهان باغهای قدیمی و مسن به انجام هرس شدید نیازمند هستند تا قدرت و جوان سازی آنها تحریک شود.

هرس ریشه گیاهان سبب کاهش جذب ازت شده، رشد رویشی و تقاضا برای هیدرات‌های کربن کم می‌شود. در نتیجه هیدرات‌های کربن تجمع یافته و تشکیل جوانه گل را تحریک می‌کنند. زمانی که نسبت C:N زیاد باشد گلدهی محقق می‌شود اگر هرس شدید بر روی شاخه‌های قوی انجام گیرد این نسبت کم شده و رشد رویشی صورت می‌گیرد. تعادل بین مراحل رشد رویشی و زایشی در گیاهان که در نتیجه هرس ایجاد می‌شود، با واژه نسبت C: N بیان می‌شود. بنابراین هرس شاخه و ریشه برای گلدهی و باردهی درختان میوه بسیار ضروری است.

اصطلاحات هرس:

جوانه انتهایی (Apical bud (apex) : نوک ساقه، یا بالاترین جوانه موجود بر روی ساقه را گویند.

جوانه چوب: جوانه‌ای که در اثر رشد آن شاخه تولید می‌شود.

جوانه گل: جوانه‌ای که مولد گل یا خوشه گل است.

زاویه برگی: زاویه بین یک برگ و ساقه‌ای که بر روی آن قرار دارد.

جوانه راکد(Dormant bud):جوانه‌ای است که در زاویه برگی قرار گرفته اما فعال نیست، مگر اینکه شاخه‌ها صدمه ببینند.

شاخه پیشاهنگ(Leader shoot): شاخه‌ای که رشد فعال داشته و به صورت انتهایی قرار دارد و هر ساله بر رشد آن افزوده می‌شود.

شاخه جانبی(Lateral shoot): شاخه‌ای که از رشد جوانه جانبی موجود در زاویه برگی ساقه ایجاد می‌شود.

شاخه عقیم(Blind shoot): شاخه‌ای است که به طور کامل رشد نکرده و جوانه انتهایی آن سقط شده است. این نوع شاخه رشد بیشتری نمی ‌کند.

شاخه سال جاری(Current year’s growth) : ‌شاخه‌‌ای است که در اثر رشد جوانه فصل جاری ایجاد می‌شود.

چوب یکساله: شاخه یا رشدی است که حداکثر یک سال عمر دارد.

حذف گلهای خشک(Dead- head): هرس و حذف گلهای خشک و پژمرده یا غلاف‌های نارس محتوی بذر را گویند.

جوانه گیری(Disbudding):‌حذف جوانه‌ها یا شاخه‌های اضافی را به هنگام آغاز رشد جوانه گیری نامند.

سرزنی شاخه‌های علفی(Pinch back):‌حذف و هرس انتهای شاخه‌های نرم، علفی و در حال رشد را که به کمک انگشتان دست انجام میگیرد پنسمان گویند.

سیخک(Spur): شاخه کوتاهی که رشد کندی دارد و خوشه‌های جوانه گل روی آن تشکیل می‌شود.

پاجوش(Sucker): شاخه‌ای که معمولاً از ریشه گیاه در زیر خاک و یا در سطح زمین منشاء می‌گیرد. پاجوش‌ها شاخه‌هایی نابارور و ناخواسته هستند.

نرک(Water shoot (water sprout): شاخه‌ای است نابارور و نامطلوب که به شکل عمودی بر روی شاخه‌های مسن ایجاد می‌شود معمولاً برگهای آن از برگهای درخت بالغ کاملاً مشخص و کوچکتر است. گاهی ممکن است در روی تنه درخت نیز رشد کند.