بومادران

بومادران

بومادران گیاهی است علفی، چندساله، با ریزوم خزنده و منشعب و برگ‌های دندانه‌دار. ساقه ساده و گل‌دار، گل آذین کلاپَرک و

ازتعداد زیادی گل‌های کوچک تشکیل شده، که توسط حلقه‌ای از براکته‌ها محصور گردیده‌اند. گلچه‌های لوله‌ای در مرکز و غالباً به‌رنگ

سفید مایل به زرداند. گلچه‌های زبانه‌ای با سه دندانه در پیرامون، و سفید رنگ می‌باشند. جام‌گل متشکل از پنچ گل‌برگ و نحوه

اتصال آن‌ها به هم، اشکال لوله‌ای و زبانه‌ای جام گل را بوجود می‌آورد.

در کوهستان‌ها گل‌های زبانه‌ای غالباً صورتی رنگ دیده می‌شوند. زمان گل‌دهی نیز بین ماه‌های خرداد تا شهریور است.

موطن اصلی این گیاه در نیم‌کره? شمالی، مخصوصاً در نواحی کوهستانی اروپایی ذکرشده‌است. در ایران، در نواحی مختلف

کوهستانی به‌خصوص اطراف دماوند، دشت جبال ‌البرز، شمال اوشان، ارومیه و تبریز تا ارتفاع ۲۱۰۰ متری می‌روید. نوعِ خودروی آن

درکنار مزارع شخم خورده، جاده‌ها، مراتع، چراگاه‌ها، شیب‌های کوهستانی، و در محل‌های خشک و آفتاب‌گیر هم رویش دارد.

در حال حاضر کشت این گیاه بوسیله دانه و نهال‌های ریشه‌دار انجام می‌شود. رشد بومادران کند است و چهار تا پنچ سال نیز در

زمین باقی می‌ماند. زمین زراعتی که برای این منظور انتخاب می‌گردد، باید ماسه‌ای و دارای خاک نرم و نورگیر باشد. در مناطق کم

باران، آب‌یاری به موقع و منظم برای داشتن محصول خوب، لازم است. گیاه بومادران در مرحله گل‌دهی بیشترین مقدار ماده دارویی را

دارد. بنابراین زمان برداشت گل‌ها، ساقه‌ها و برگ‌ها، در هنگام گل‌دهی گیاه است. برداشت بومادران در کشت مستقیم از سال

سوم انجام می‌شود و در شرایط آب و هوایی متفاوت بین یک تا چهار تن در هر هکتار، محصول قابل برداشت تولید می‌کند.

گلهای زرد رنگ این گیاه کشنده کرم اسکاریس و بعضی از انگلهای دستگاه گوارش می باشد و خوردن هشت گرم از پودر گل زرد آن

همراه عسل سبب مرگ و دفع انگلها می شود .

این گیاه سنگهای کلیه ، مثانه و مجاری اداری را می زاید و این برای درمان درد سینه و انواع سردرد به کار می رود این گیاه ورم ها را

می خواباند و اگر روی شقیقه قرار داده شود ، گرفتن بینی را باز می کند ، پاشیدن سوخته آن روی رخم مفید بوده ضمن آنکه از

خونریزی جلوگیری می کند .

گیاه بومادران گیاهی است با خاصیت گرم و خشک که در اروپا از آن بعنوان تب بر استفاده می شود این گیاه علاوه بر این خاصیت ،

خاصیت ضد تشنج و نیروزایی نیز دارد .

استنشاق (مجور ) آب جوشانده بومادران برای درمان زکام ، ترله و انفولانزا توصیه می شود و باعث درمان تنگی نفس و معالجه تب و

لرز می شود . چنانچه شما این گیاه روی نیش عقرب قرار داده شود درد آن فواً ساکت می شود .

اگر ضماد آن را گرم روی محل گری (کچلی ) بگذارید به روییدن مو کمک می کند و برای تسکین اعصاب دم کرده آن مفید خواهد بود.

درخت بنه

گیاه دارویی بنه

از این درخت سه واریته در ایران می‌روید:

این واریته در ایران در استان‌های کهکیلویه و بویراحمد، کرمان (شاه کوه، کوه جبال بارز) و سیستان و بلوچستان (۱۳ کیلومتری جنوب غرب نصرت‌آباد، کوه تفتان) می‌روید.

این واریته در ایران در استان‌های کردستان، کرمانشاه، خوزستان، کرمان، فارس، لرستان، کهکیلویه و بویراحمد و سیستان و بلوچستان می‌روید.

این واریته در ایران در استان‌های گیلان، آذربایجان، همدان، کردستان، کرمانشاه، مرکزی، کرمان، کرمان،فارس، لرستان، تهران، خراسان و سیستان و بلوچستان می‌روید.

ویژگی‌ها

ارتفاعش تا ۷ یا ۹ متر نیز رسیده‌است در بعضی از مناطق کوهستانی مانند کردستان ایران به میوه آن «قزوان» می‌گویند که برای خوشبو کردن دوغ و روغن حیوانی و همچنین در درست کردن ترشی استفاده می‌کنند . درخت بنه منبع تولید شیره سقز است.سقز که در گویش کردی منطقه بانه به آن (بنِشت) گفته می‌شود صمغی به رنگ سبز خیلی روشن، غلیظ و بسیار چسبنده‌است که استفاده دارویی فراوان داشته و به عنوان یک ملین قوی در درمان یبوست و درمان ناراحتی‌های گوارشی استفاده می‌شود . ۲۵ درصد از شیره سقز حاوی روغن پرارزش و صنعتی تربانتین است که کاربردهای فراوانی در صنعت دارد . علاوه بر این از شیره سقز در تهیه آدامس، عطر، خوشبوکننده‌ها، حشره کش‌ها و در صنعت داروسازی در تهیه نرم کننده‌ها و ضد عفونی کننده‌ها استفاده می‌شود . علاوه بر این در صنعت پلاستیک سازی، تهیه واکس کفش و چرم و صنعت چاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد . بعلت نبود صنایع تبدیلی مناسب، اکثر سقز تولیدی در ایران به خارج از کشور صادر گردیده و به عنوان مواد پایه بسیاری از صنایع فوق‌الذکر بکار برده می‌شود . اگر چه آمار دقیقی از تعداد درختان بنه در بانه موجود نیست اما تعداد آنها بین ۱۰ تا ۲۰ هزار اصله تخمین زده شده‌است . به طور متوسط از هر درخت ۵۰۰ الی ۱۰۰۰ گرم سقز بدست می‌آید که در شرایط مناسب و سالهای پرباران این مقدار بیشتر هم می‌شود .در بانه درخت بنه اغلب بصورت توده‌های مخلوط با درختان بلوط در روستاهای کانی سور، سیاحومه، دارینه، باشوان، بنه ژاژ، همزلان، ویسک، رشکی، خجک و … مشاهده می‌شود.

میوه درخت بِنِه

میوه این درخت هم‌زمان با رسیدن خرما «زامردان» میوه‌اش می‌رسد و قابل مصرف است. نوع نارس این میوه که به صورت خام و بدون نیاز به شکستن پوسته (قبل از سخت‌شدن پوسته) خورده می‌شود،بنه‌چهیا به گویش محلی در منطقه سروستان بنه‌شه خوانده می‌شود. به گویش محلی درمنطقه نی ریز نیز به بنه شک خوانده می‌شود میوه درخت بـنـِه ریز و مُدَوَر «گِرد» و کروی‌مانند و به رنگ سبز تیره‌است، و به نامبرکُو معروف است. البته نوع دیگر نیز هست که کمی ریزتر است و به نام «کِهُن» معروف است. مغز میوه بنه به پسته شبیه ولی بسیار کوچک‌تر است. به دلیل سخت بودن پوست دانه آن، در شرایط عادی نمی‌توان با کاشت آن نهال تولید کرد بلکه دانه آن پس از چند سال ماندن در محیط و سایش پوسته یا ترک خوردن در یخبندان در بهار جوانه می‌زند. میوه‌اش ترش مزه و برنگ سبز تیره‌است.

در هرمزگان و حوالیِ بندرعباس آنرا “کَسودَنگ” Kasoudang و در بوشهر “کُلخُونگ” Kolkhong می‌نامند.

در کشورِ ترکیه آنرا “مِلَنجیک” Melengic می‌نامند – به صورتِ تجاری بسته بندی شده، به فروش می‌رسد و به کشورهایِ دیگر صادر می‌شود.

در مناطقی از ایران مغز میوه بنه رسیده را در پس از آسیاب یا له کردن در آب جوش ریخته و غذایی به نام آب‌بنه با آن درست می‌کنند. در استان کرمان به این غذا “قاتق بنه” گفته می شود. بنه از حبوبات بسیار گرم محسوب می‌شود و به خاطر روغنی بودن، این دانه چربی و البته انرژی بسیاری در خود دارد.

  • کاربرد بنه

بنه از جمله گیاهان چوبی مناطق خشک و نیمه خشک کشور می باشد که جدا از ارزش های زیست محیطی بی شماری که دارد، مصارف دارویی و صنعتی گسترده ای نیز به همراه دارد.جنبه های دارویی و صنعتی این گیاه کاملاً روشن است.صمغ بنه مصارف دارویی و صنعتی زیادی داشته و از میوه آن به عنوان گیاه دارویی استفاده می شود.

اندام های مختلف درخت بنه مصارف دارویی و صنعتی گسترده ای دارد.بهره برداری از درختان بنه با هدف تولید صمغ و استفاده از آن در امور دارویی و صنعتی موضوعی است که اقتصاد بخشی از جنگل نشینان در ناحیه رویشی زاگرس را تشکیل می دهد.اگرچه بهره برداری از درخت بنه می تواند اثرات سوء فیزیولوژیکی و ضعف درخت را در برداشته باشد، اما دقت در بهره برداری و به کارگیری روشهای صحیح می تواند خسارت را به حداقل ممکن برساند.بهره گیری از میوه، برگ، صمغ ترشح یافته بصورت طبیعی و گال های گیاه نیز کاربردهای زیاد دارویی دارد.شناخت دقیق رویشگاه های طبیعی گیاهان دارویی ضمن روشن شدن پتانسیل های موجود، امکان توسعه و بهره برداری صحیح را به خوبی فراهم می سازد.ضمن اینکه قابلیت ها و محدودیت های هر منطقه را نیز برای توسعه و بهره برداری اقتصادی روشن می نماید.

  • خواص درمانی

مقوی کبد و طحال است.خارج کننده ی اقسام کرم معده بوده و سرفه و خفقان را تسکین می دهد و مسکن درد کمر، درد پشت و درد قولنج می باشد.ضماد بنه در درمان ورم ها و زخم های سخت مفید است.از آن جایی که بنه دارای ویتامین های آ و اقسام ب و د می باشد، مقوی اعصاب بوده و ترک لب را معالجه و از شبکوری جلوگیری می کند و نرمی استخوان را درمان می نماید.در صنعت داروسازی با صمغ آن پمادی درست می کنند که مالیدن آن بر بدن از گزش پشه جلوگیری می نماید.سقز مقوی معده بوده و به هضم غذا کمک می کند و محرک اشتها است.ضماد آن که با پیه ذوب می شود، جهت رفع کجی و ترکیدن ناخن می باشد.مخلوط سقز با روغن زیتون جهت برطرف کردن ورمها و ترک پوست و خارش آن سودمند می باشد.

  • بررسی اثرات ضد میکروبی به روش In vitro

استفاده زیاد از آنتی بیوتیک ها باعث مقاومت روزافزون باکتری ها به این داروها شده است، به طوری که کارآیی آنتی بیوتیک ها روز به روز محدودتر می شود.از آنجایی که بعضی از گیاهان خاصیت ضد میکروبی از خود بروز می دهند، با شناخت این گیاهان می توان از آنها علیه میکروب بیماری زای معین استفاده کرد و جایگزین بی ضرری برای آنتی بیوتیک ها پیدا نمود.در راستای این اهداف، اثرات ضد میکروبی اسانس بنه روی چند باکتری بیماریزا مورد آزمایش قرار گرفت و با جدیدترین آنتی بیوتیک ها که علیه این باکتری ها توصیه می شوند، مقایسه گردید.نتایج حاصل از این آزمایش نشان می دهد که عصاره بنه بر استافیلوکووس اورئوس و استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس، اثرات ضد میکروبی نشان داده است.

  • سقز

محصول سقز درختان بنه که دارای ارزش اقتصادی فراوانی می باشد،جزء اقلام صادراتی است که از نظر ارزآوری حائز اهمیت می باشد.سقز جزء دسته سمغهایی(الئورزینها)قرار می گیرد که دارای خواص داروئی، خوراکی و صنعتی فراوان می باشد و در طب سنتی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.چند نمونه از کاربرد سقز:

ـ در صنایع چسب، صنایع لاک، صنایع رنگ، صنایع پلیمری، صنایع داروسازی.

ـ به عنوان امولسیون کننده، در تهیه روغن چاپ و روغن کابل، در تهیه پارکت و کفپوش، آهارهای کاغذ، به عنوان قارچ کش جهت حفاظت چوب و کاغذ و پارچه.

ـ در تهیه اسانس و عطریات

ـ به عنوان ضدعفونی کننده در درمان بیماری های مختلف

متأسفانه به دلیل کمبود صنایع تبدیلی و نبود دانش فنی لازم در زمینه فرآوری این ماده، موجب گردیده که با قیمت ناچیز و اولیه به خارج از کشور صادر گردد.

  • بررسی عوامل مؤثر بر پراکنش پسته وحشیوجود گونه های مقاوم در برابر شرایط نامساعد طبیعی، موهبتی الهی است.بنه، درختی چند منظوره است.از چوب آن برای سوخت، تولید ذغال و ذوب فلزات، از بذر آن در غذاهای محلی و از قسمت های مختلف آن جهت مصارف دارویی استفاده می شود.ارزش اقتصادی صمغ استخراج شده از آن نیز بر کسی پوشیده نیست، مضافاً اینکه از نظر ایجاد پوشش گیاهی در مناطق مورد هجوم بیابان و حوزه های آبخیزی که در اثر فقدان پوشش گیاهی از سیل خیزی زیادی برخوردارند و نیز به عنوان پایه مناسب برای احداث باغات پسته، گونه ای با ارزش محسوب می شود.آنچه که در حال حاضر مهم به نظر می رسد، نابودی جنگل های بنه طی سالیان گذشته و همچنین عدم امکان تکثیر و استقرار طبیعی درختان جدید طی سالهای اخیر است.

اقلیم حاکم بر ارتفاعات و نوع ساختار زمین، از دلایل اصلی وجود پراکنش بنه در مناطق کوهستانی می باشد.مهمترین وجه تمایز اقلیم ارتفاعات با سایر مناطق، کاهش درجه حرارت، بارش برف و ماندگاری آن در مدت زمان بیشتر و افزایش دوره یخبندان در طی سال است.علت آن نیز براساس قانون کاهش درجه حرارت با افزایش ارتفاع قابل توجیه است.این عوامل امکان جوانه زنی بذر بنه را فراهم می نماید، در نتیجه سبب استقرار درختان بنه روی ارتفاعات می گردد.

مهمترین موارد پیشنهادی جهت اجرا در مناطق دارای پراکنش استان به منظور حفظ، احیاء و توسعه جنگل های پسته وحشی به شرح ذیل می باشد:

۱) قرق مناطق دارای پوشش مناسب

۲) انجام عملیات اصلاحی در مناطق دارای پوشش جنگلی بنه شامل بذرپاشی در فصل مناسب و نهالکاری.

۳) مبارزه با برخی آفات مهم، خصوصاً مبارزه بیولوژیکی با آفات مغزخوار.

۴) انجام عملیات آبخیزداری در جهت استحصال باران به منظور تأمین آب مورد نیاز درخت(استفاده از سیستم های میکروکچمنت).

 

گیاه بابونه

گیاه بابونه یکی از گیاهان دارویی قدیمی در جهان می باشد.نام علمی این گیاه Matricaria chamomilla می باشد.این گیاه دارای خواص دارویی بسیار زیادی می باشد و در بسیاری از کشورهای جهان کشت می شود.

گیاه شناسی:

گیاهی است یکساله ، بسیار معطر و به ارتفاع ۲۰ تا ۴۰ سانتی متر که به طور خودرو در مزارع،بوستانها ، کنار جاده ها و اماکن بایر و سایه دار می روید ساقه آن دارای انشعاباتی است که هر یک به کاپیتولهائی به بزرگی ۵/۱ تا ۲ سانتی متر منتهی می شود برگهای آن بریدگی های باریک و دراز با ظاهر برگچه مانند دارد. در هر کاپیتول آن ۲ نوع گل یکی زبانه ای به رنگ سفید و دیگری لوله ای و به رنگ زرد دیده می شود.گلهای زباله ای آن که در حاشیه کاپیتولها قرار دارند پس از شکافتن کامل، حالت خمیده به سمت پائین پیدا می کنند بنحوی که از نظر کلی ظاهر چتر باز یا نیمه باز به کاپیتول می بخشند. میوه اش فندقه و بسیار کوچک است منشأ اصلی این گیاه نواحی مختلف مدیترانه بوده است ولی امروزه پراکندگی وسیع در اروپا و نواحی معتدله آسیا پیدا نموده است قسمت مورد استفاده این گیاه کاپیتولهای آن است که در فاصله ماههای اردیبهشت تا مهر آنرا از ساقه جدا می کنند.

ترکیبات شیمیایی

کاپیتول‌های این گیاه دارای اسانس هستند. این اسانس در حالت تازه دارای رنگ آبی تیره‌است که مربوط به وجود ماده‌ای به نام آزولن می‌باشد و تدریجا با تأثیر هوا و نور رنگ آن سبز و قهوه‌ای می‌شود. این اسانس دارای سزکوئی ترپن‌های b و g و همچنین ماتریکارین (Matricarine) می‌باشد.

خواص درمانی

مدر، معرق، مقوی معده، بادشکن، اشتهاآور، هضم کننده غذا، صفرابر و قاعده‌آور، تقویت ننده اعصاب و قوای جنسی،مقوی مغز، ادرار آور، افزایش دهنده ترشح شیر در مادران شیرده، درمان کننده سردرد و میگرن، خرد و دفع کننده سنگ مثانه، تب بر و تسکین دهنده درد، چای آن تسکین دهنده درد در هنگام دندان درآوردن بچه‌ها، رفع بی خوابی، رفع کرم معده و روده، تسکین دهنده دردهای عادت ماهیانه، رفع زردی، ضد آلرژی است و همچنین اثر ضد عفونی کننده ضعیف و قاطع دارد.اسانس آن اثرضد تشنج و بی حس کننده دارد.این گیاه برای درمان عفونت موثر است و  همچنین بخور آن برای درمان سینوزیت مفید است.

این گیاه تقویت کننده مغز، است. میزان ترشح شیر مادران شیرده را افزایش می دهد. درمان کننده سردرد و میگرن است. بابونه آلمانی یک گیاه قوی در خرد کردن سنگ مثانه و دفع آن است. برای رفع درد چشم، بابونه رومی را در سرکه ریخته و آنرا مصرف می کنند. به منظور تسکین دردهای عضلانی چای بابونه آلمانی نوشیده می شود. بابونه آلمانی یک داروی قوی در درمان بی اشتهایی و کم خونی است.این گیاه ضد التهاب ،ضد تشنج ، ضد نفخ، و تب بر است. ازاسانس گل بابونه جهت حفاظت پوست و به عنوان ماده ای موثر در رویش مو استفاده می شود.ترکیبات موجود در روغن بابونه آلمانی از پیشرفت ورم جلوگیری می کند و برای رفع  بی خوابی موثر است. از بابونه آلمانی جهت رفع استرس و سردردهای عصبی استفاده می شود. 

مواردمصرف در زیبایی

استفاده از بابونه در زیبایی به اندازه قدمت به کارگیری آن در عطاریها سابقه دارد. خواص آن به خصوص برای پوستهای شکننده و حساس در مقابل تغییرات جوی مفید است. امروزه در صنعت لوازم آرایش آن را به تنهایی یا همراه با گیاهان دیگری از قبیل اکلیل کوهی، خلنگ و بنفشه به کار می‌گیرند. دم کرده ساده بابونه در استعمال خارجی روی پوست صورت برای حفاظت از  پوست بهترین تاثیرها را دارد. شامپوی همراه با بابونه اندکی رنگ مو را روشن می‌گرداند.بابونه در کنار زیزفون و نعناع در برخی از کشورها بیشترین مصرف را در صنعت داروسازی دارد.

کاشت گیاه بابونه:

اگر چه بابونه در کشت پائیزی قادر است سرمای زمستان را تحمل کند ولی برای گل دهی نیازی به گذراندن سرما (بهاره شدن) ندارد بطوریکه در کشت بهاره گیاهان نیز به گل می روند. بذر بابونه در دمای ۶ تا ۷ درجه سانتی گراد جوانه می زند ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد است. بذر بابونه برای رویش به نور احتیاج دارد. بابونه قادر به تحمل خشکی است ولی در مرحله رویش بذر و همچنین در مرحله تشکیل ساقه به مقادیر مناسبی آب نیاز دارد. آبیاری گیاهان در مرحله پنجه زنی عملکرد گل را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. با بونه گیاهی هالوفیت (شورپسند) است اگر گیاه در مناطق شور کشت شود،ریشه قادر است ۱۰ میلی گرم نمک در هر گرم ریشه ذخیره نماید. هر چند کشت در مناطق شور باعث کاهش عملکرد گل می شود. بابونه در هر نوع خاکی می روید. خاکهای سبک شنی همراه با ترکیبات آهکی خاکهای مناسبی برای کشت بابونه است.pH خاک برای بابونه بین ۸/۴ تا ۸ مناسب است هر چند بابونه را می توان در خاکهای قلیائی با pH 9 تا ۲/۹ نیز کشت کرد.

آماده سازی زمین:

چنانچه بابونه در خاکهای سنگین رسی با نیمه رسی کشت شود تا یکسال به افزودن کودهای حیوانی یا شیمیایی نیاز نیست. در چنین شرایطی عملکرد گل مناسب است ولی از سالهای دوم به بعد باید به کوددهی زمین اقدام نمود. افزودن ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم در هکتار ازت و ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر به خاکهای تهی از مواد و عناصر غذایی نتایج مطلوبی در افزایش عملکرد گل خواهد داشت چنانچه خاک تهی از پتاس باشد باید با توجه به کمبود مقادیر مناسبی اکسید پتاس به خاک اضافه شود. در کشت پائیزه افزودن مقادیر مناسبی ازت در فصل پائیز نقش عمده ای در رویش برگهای طوقه ای (پنجه زنی) دارد.در تکثیر یک کشته از سال دوم قبل از رویش گیاهان افزودن ۶۰ تا ۷۰ کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر ‏ ۵۰ تا ۷۰ کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس و ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم در هکتار ازت نقش عمده ای در افزایش عملکرد گل و اسانس آن دارد.در فصل بهار افزودن ۴۰ تا ۶۰ کیلوگرم در هکتار به زمینهایی که بابونه کشت می شود ضروری است. پس از برداشت گیاهانی که با بابونه به تناوب کشت شده اند باید زمین را برای کشت بابونه آماده کرد انجام شخم در زمینهایی که بابونه کشت می شود مناسب نیست.مگر در مواقع ضروری پس از شکستن سله و خرد کردن کلوخ ها و تسطیح زمین،بستر را برای کاشت بذر آماده می کنند.

تاریخ و فاصله کشت بابونه:

بابونه را با گیاهانی که زود برداشت می شوند به تناوب کشت می کنند تا زمان کافی برای آماده سازی زمین در ماههای مرداد – شهریور وجود داشته باشد. گیاهانی برای تناوب کشت مناسبند که سبب گسترش علف های هرز نشوند (مانند نخود ، خردل ، و …) تناوب کشت بابونه با گیاهانی که بذر های آنها به سهولت ریزش می کنند (مانند غلات و اکثر گیاهان تیره چتریان) مناسب نیست. زیرا ریزش بذرهای این گیاهان سبب گسترش علف های هرز می شوند. چون بابونه به علف کش های با ماده موثره تریازین حساس است لذا تناوب کاشت گیاهانی مانند شوید ، کشنیز ، ریزه سیاه و … که به علف کش مذکور مقاوم هستند، مناسب نیست بابونه را می توان به صورت یک کشته (چند سال در یک زمین) کشت کرد. در این مورد ۱۰ و یا حتی ۱۰۰ سال می توان به کشت بابونه در یک زمین اقدام نمود.و در صورت روش یک کشته هر دو بوته و یا هر چهار یا پنج سال(بستگی به کیفیت خاک) باید به مبارزه با علفهای هرز زمین پرداخت زمان مناسب برای کشت پائیزه نیمه دوم شهریور برای کشت بهاره نیمه دوم اسفند است در کشت پائیزه و بهاره بذرها در ردیف هایی به فاصله ۱۲ تا ۱۵ سانتی متر در زمین اصلی کشت می شوند. در سال اول کاشت برای هر هکتار زمین به ۳ تا ۵/۴ کیلوگرم بذر خوب نیاز است چنانچه بابونه به صورت یک کشته تکثیر می شود از سال دوم به بعد باید از مقادیر کمتری بذر استفاده نمود. در کشت غیر مستقیم اواخر مهر زمان مناسبی برای کشت بذر در خزانه هوای آزاد است. نشاءها ۴ تا ۶ هفته بعد (اواخر آبان تا اوایل آذر) آماده انتقال به زمین اصلی می شوند فضای ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر مربع برای هر بوته در زمین اصلی سبب تولید حداکثر مقدار محصول گل و اسانس می شود. در کشت غیر مستقیم برای هر هکتار زمین به ۵/۰ تا ۸/۰ کیلوگرم بذر نیاز می باشد.

کاشت بابونه:

کشت بابونه توسط بذر انجام می گیرد. در کشت مستقیم اعم از کشت بهاره با پائیزه پس از آبیاری زمین به کاشت ردیفی بابونه اقدام می شود از آنجا که نور نقش عمده ای در جوانه زنی بذر دارد بذرها را باید به صورت سطحی در زمین کشت کرد. پس از کاشت غلتک مناسبی باید زده شود و از به کار بردن وسایلی که سبب به هم خوردن نظم ردیف ها و پراکنده شدن بذرهای کشت شده شود باید پرهیز کرد. در کشت غیر مستقیم در زمان مناسب بذرها را در خزانه ای که بستر آن به همین منظور آماده شده باید کشت کرد. پس از کاشت سطحی بذر به منظور ایجاد تراکم در بستر سطحی خاک غلتک مناسبی باید زده شود. در زمان مناسب نشاء ها را به زمین اصلی منتقل و زمین را بلافاصله آبیاری می کنند. کشت غیر مستقیم هزینه بر می باشد.

داشت بابونه:

برای مبارزه با علفهای هرز بابونه از علف کش مالوران به مقدار ۳ تا ۴ کیلوگرم در هکتار به صورت محلول پاشی می توان استفاده کرد. زمان مناسب برای استفاده از این علف کش اواسط فروردین است. و می توان تا مرحله ۲ تا ۳ برگی از آن استفاده نمود. تا قبل از به ساقه رفتن بابونه از علف کش سیس ۶۷ پروپ به مقدار ۸/۱ تا ۲ کیلوگرم در هکتار می توان استفاده نمود.تا قبل از به گل رفتن بابونه می توان از علف کش آفالون به مقدار ۳ تا ۴ کیلوگرم در هکتار استفاده کرد در تکثیر یک کشته چنانچه علف های هرز به علف کشهای مذکور مقاوم شده باشند می توان از علف کش فوسیلاد به مقدار ۲/۱ تا ۲ لیتر در هکتار به صورت محلول پاشی استفاده نمود.

جمع آوری محصول

برداشت بابونه کمی مشکل است چون در فصل برداشت، گلها به صورت غیرهمزمان می رسند و بوته ها هم دائما گل می دهند و هر چند روز یکبار بایستی برداشت صورت گیرد. هنگام برداشت، گلها بـه همراه ۵ سانتیمتر از دمگل برداشـت می شوند.برداشت گل به همراه مقدار بیشتری دمگل سبب کاهش کیفیت اسانس می شود.

برداشت به موقع گلها بسیار مهم است و نقش مهمی در کیفیت و کمیت اسانس دارد. اگر گلها زودتر یا دیرتر از موعد مقرّر برداشت شوند در کاهش کیفیت مواد مؤثره نقش مؤثری دارند. اسانس از بدو تشکیل غنچه در گلها تشکیل می شود. و تا باز شدن گلها به تدریج بر مقدار آن اضافه می شود. گلها هنگامی که کاملاً باز می شوند( گلچه های سفید رنگ زبانه ای به صورت افقی قرار می گیرند) از بیشترین مقدار اسانس برخوردارند. پس از این مرحله از مقدار اسانس و کامازولن به تدریج کاسته می شود.۳ تا ۴ بار در سال گل ها را می توان برداشت کرد.

مقدار اسانس گلها در ساعات مختلف شبانه روز متفاوت است. ظهر هنگام تابش آفتاب ، گلها از بیشترین مقدار اسانس برخوردارند. برداشت گلها در روزهای ابری و سرد مناسب نیست و در این شرایط ازمقدار اسانس و کامازولن آن کاسته می شود.

برداشت گلها توسط کارگر هزینۀ زیادی دربر دارد و تنها در سطوح کوچک کشت می توان با کارگر محصول را برداشت نمود. ولی در سطوح وسیع کشت، برداشت تنها با ماشین های برداشت گل بابونه صورت می گیرد.گلهایی که با دست برداشت می شوند در مقایسه با گلهای برداشت شده با ماشین کیفیت مناسب تری دارند.

گلها را پس از برداشت بلافاصله باید خشک کرد. تأخیر در خشک کردن گلها سبب تغییر رنگ و کاهش کیفیت و کمیّت اسانس آنها می شود. چنانچه پس از برداشت گل امکان خشک کردن آنها نباشد، یا اگر وسیله برای انتقال آنها به کارخانه برای خشک کردن موجود نباشد، آنها را حتی برای مدت کوتاهی نباید نگهداری کرد. در این شرایط گلها باید در سایه پهن نمود تا از رطوبت آنها کاسته شود. هرچند می توان آنها را در هوای آزاد خشک کرد ولی استفاده از خشک کنهای الکتریکی برای خشک کردن آنها نتایج مطلوبی را به همراه دارد. گلهای خشک شده توسط خشک کنهای الکتریکی از رنگ مطلوب تری برخوردار می شوند. درجه حرارت مناسب برای خشک کردن گلها با استفاده از خشک کنهای الکتریکی ۳۵-۶۰ درجۀ  سانتی گراد است.

پس از خشک شدن گلها باید آنها را از ساقه و سایر اندامهای نامناسب پاک کرد. عملکرد گل به شدت به شرایط اقلیمی محل رویش ، روش کشت و روش برداشت گل بستگی دارد. عملکرد گل بابونۀ تازه ۵/۰ – ۲ تن در هکتار است که پس از خشک شدن، ۱/۰-۴/۰ تن گل خشک به دست می آید.

جمع آوری بذر

زمان مناسب برای برداشت بذر هنگامی است که گلچه های زبانه ای از حالت افقی خارج شده و به صورت عمودی (به طرف پائین) درآیند.در این مرحله رنگ گلچه های لوله ای قهوه ای تیره می شود. جمع آوری بذر زودتر از زمان مذکور مناسب نیست زیرا قوۀ رویشی بذرها به شدت کاهش می یابد. چنانچه بذرها با تأخیر برداشت شوند عملکرد بذر به شدت کاهش می یابد. زیرا، با کوچکترین ضربه یا وزش باد بذرها به اطراف پراکنده می شوند. پس از برداشت بذر، آنها را باید تمییز و در محل مناسبی نگهداری نمود. مقدار عملکرد بذر ۳۰-۱۵۰ کیلوگرم در هکتاراست.

قسمت های مورد استفاده

قسمت مورد استفاده دارویی بابونه آلمانی کاپیتول خشک شده آن است.

 

زمان بهره برداری

بهترین زمان بهره برداری از بابونه زمانی است که گلها کاملاً باز شده باشند.

محل رویش

این گیاه در آذربایجان، لرستان (بین خرم آباد و دورود و حسینیه در شمال غربی اندیمشک) و خوزستان (صالح آباد، هفت گل، شوشتر، رامهرمز، اطراف تهران و دماوند می‌روید. بعضی از گونه‌های دیگر بابونه در نواحی مختلف اروپا می‌روید.

بازار گیاه

کشورهای عمده تولید کننده این گیاه عبارتند از: مجارستان، روسیه، آرژانتین، آلمان، چک، اسلواک، فنلاند، مصر و اخیراً هندوستان.

 

بابا آدم

کلیات گیاه شناسی

بابا آدم که فیل گوش و آراقیطون نیز نامیده می شود گیاهی است علفی و دوساله ذکه ارتفاع ساقه آن تا ۱/۵ متر می رسد . این گیاه بحالت وحشی در دشت ها و نواحی معتدل و مرطوب و سایه در اروپا و آسیا می روید . ساقه آن که شبیه پوست مار است پوشیده از کرکهای خشن و زبر می باشد . برگهای آن بسیار بزرگ و پهن بحالت افتاده بر روی ساقه قرار درد .

رنگ برگها در قسمت چسبیده به ساقه سبز  کم رنگ و هر چه بطرف انتهای برگ نزدیک تر می شویم تیره تر می شود .

ریشه گیاه دراز ف دوکی شکل و مانند هویج بضخامت انگشت دست بوده ودارای مقدر زیادی کربنات پتاسیم و نیترات پتاسیم است . پوست ریشه بابا آدم قهوه لی ، مغز آن سفید و طعم آن کمی شیرین است ولی بوی تهوع آوری درد .

میوه آن پس از رسیدن بصورت فندقه ای با ۳ یا ۴ سطح و برنگ زرد حنایی ظاهر می شود .

در انتهای میوه تارهای زرد رنگی وجود دارد که در موقع عبور گوسفندان و جانوران به پشم های آنها می چسبد و موجب پخش تخم این گیاه به مناطق دیگر می شود .

بابا آدم در بعضی از نقاط ایران بحالت وحشی می روید . از ریشه این گیاه استفاده طبی بعمل می آید پساز خارج کردن ریشه بابا آدم از خاک آنرا بخوبی شسته و به قطعات کوچک سه سانتیمتری تقسیم کرده و در اثر حرارت خورشید یا در کوره های مخصوصی خشک می کنند .

ترکیبات شیمیایی:

ریشه بابا آدم دارای ماده ای بنام اینولین Inulin ، روغن فرار ، تانن ، رزین ، قند ، آهن ، کلسیم و ویتامین Cمی باشد . دانه بابا آدم دارای روغنی است برنگ زرد و طعم تلخ اسید لینولئیک و اسید اولئیک است .

خواص داروئی:

از نظر طب قدیم ایران ریشه بابا آدم سرد و خشک است .

۱) بهترین تصفیه کننده خون است و خون را تمیز کرده و سموم را از بدن خارج می کند .

۲)جوشهای صورت و کورک را برطرف می کند .

۳)ادرار آور و معرق است .

۴)سیستم لنف بدن را تمیز می کند .

۵)بیماریهای پوستی نظیر اگزما ، گل مژه و زخم ها را برطرف می کند .

۶)تورم را از بین میبرد .

۷) تقویت کننده بدن است .

۸)جوشانده برگهای بابا آدم را در معالجه سرگیجه و رماتیسم بکار می برند .

۹)برای تنظیم قند خون و معالجه بیماری قند از جوشانده برگهای بابا آدم بمقدر سه فنجان در روز استفاده کنید

۱۰)برای معالجه سرخک ، برگهای بابا آدم را با کمی شکر بجوشانید و به مریض بدهید .

۱۱)جوشانده تخم بابا آدم ضد عفونی کننده است .

۱۲)تخم بابا آدم ضد کرم معده و روده است .

۱۳)در ناراحتی های ریوی و گلو درد از جوشانده تخم بابا آدم استفاده کنید .

۱۴)در معالجه ذات الریه بکار می رود .

۱۵)ریشه بابا آدم در برطرف کردن سرمخوردگی موثر است .

۱۶)تب حاصل از بیماری مخملک را برطرف می کند.

۱۷)در معالجه یبوست موثر است .

۱۸)بعنوان ضد سم در هنگام نیش زدن جانوران سمی استفاده می شود.

۱۹) برای معالجه کچلی برگ بابا آدم را دم کرده و روی پوست سر بمالید .

۲۰)برای معالجه زخم ها و التیام جراحات ، جوشانده برگ بابا آدم را با مقدر مساوی روغن زیتون مخلوط کرده و روی زخم ها و جراحات بمالید .

۲۱) ریشه بابا آدم علاج کم خونی و رنگ پریدگی است زیرا دارای مقدر زیادی آهن است .

۲۲)برای معالجه رماتیسم و آرتروز مفید است .

۲۳) نقرس را برطرف می کند .

۲۴)در معالجه بیماریهای عفونی موثر است .

۲۵)درد سیاتیک را آرام می کند .

۲۶)در برطرف کردن کمر درد موثر است .

۲۷)آب آوردن بدن را درمان می کند .

۲۸) هضم غذا را تسریع می کند .

۲۹)ورم کلیه را دفع می کند .

۳۰)آنهائیکه میل زیادی بخوردن شیرینی و شکر دارند اگر صبح ناشتا از دم کرده این گیاه بنوشید بزودی این عادت رفع خواهد شد .

۳۱)کسانیکه میخواهند قهوه را ترک کنند می توانند ریشه بابا آدم را با مقدر این مخلوط را حتی می توان از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها ابتیاع کرد.

۳۲)کهیر را برطرف می کند.

۳۳)ریشه بابا آدم را له کرده و یا بجوشانید و آنرا روی کورک و یا اگزما بمالید تا آنرا برطرف کند .

۳۴) برای جلوگیری از ریزش مو و تقویت آن جوشانده غلیظ ریشه بابا آدم را به سر مالید .

۳۵)برای برطرف کردن سوزش و درد گزیدگی زنبور با حشرات برگ بابا آدم را له کرده و به محل گزیدگی بمالید .

در صورت پیدا نکردن ، گیاه بابا آدم می توانید تنطور آنرا از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها خریدری کنید . مقدر مصرف تنطور آن ۱۰-۲۰ قطره و سه بار در روز است

طرز استفاده:

دم کرده ریشه بابا آدم : مقدر ۵۰ گرم ریشه بابا آدم را در یک لیتر آب جوش ریخته و بمدت ۲۰ دقیقه دم کنید .

جوشانده ریشه بابا آدم : مقدر ۸۰ گرم ریشه بابا آدم را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید بمدت ۱۰ دقیقه بآرامی بجوشد .

تنطور بابا آدم : این تنطور را می توان از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها Store خریدری کنید .

دم کرده ریشه بابا آدم و شیرین بیان : ۳۰ گرم ریشه باباآدم را با مقدر مساوی آن شیرین بیان در یک لیتر آب جوش ریخته و بمدت نیم ساعت دم کنید . این دم کرده تصفیه کننده خون است . برای این منظور از این دم کرده بمقدر سه فنجان در روز بنوشید .

مضرات :

مضرات خاصی گفته نشده است .

 

آویشن باغی

آویشن باغی:

آویشن گیاهی خشبی و چند ساله است و دارای ریشه مستقیم، کم و بیش چوبی و انشعابهای فراوان می باشد. ساقه مستقیم و چهارگوش و ارتفاع آن متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و بین ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر می باشد. با گذشت سن گیاه، بر تعداد انشعابهای ساقه اضافه می شود.

پیکر رویشی از بوی مطبوعی برخوردار است که ناشی از وجود اسانس می باشد. اسانس در کرکهای غده ای ساخته و ذخیره می شود. اندامهای هوایی این گیاه (غیر از ساقه های چوبی) حاوی اسانس هستند. مقدار اسانس در شرایط اقلیمی مختلف متفاوت و بین ۱ تا ۵/۲ درصد است. رشد اولیه این گیاه بسیار کند است. آویشن باغی در اوایل رویش به سایه بسیار حساس است و به تابش نور کافی نیاز دارد. با گذشت سن (گیاهان چند ساله) اوایل بهار (فروردین) رویش گیاهان آغاز می شود و از اواسط اردیبهشت اولین گلها ظاهر می شوند و گلدهی تا اواخر خرداد همچنان ادامه می یابد.چنانچه گیاهان در تابستان برداشت شوند، تحت شرایط اقلیمی مناسب با تشکیل ساقه های گل دهند مجدداً به گل می روند. عملکرد پیکررویشی تازه ا ۲۰ تن در هکتار است که پس از خشک شدن ۲ تا ۴ تن پیکررویشی خشک حاصل می شود.

اسانس آویشن باغی خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد. از این اسانس در صنایع داروسازی و صنایع غذایی، کنسرو سازی و صنایع بهداشتی و آرایشی استفاده می شود.

مواد موثره آویشن باغی خلط آور است و از آن برای معالجه سرفه استفاده می شود. از عصاره الکلی و تنتور تهیه شده از پیکررویشی آویشن باغی برای معالجه سرفه و گلو درد استفاده می شود. در حال حاضر صنایع داروسازی تعدادی از کشورهای غربی از مواد موثره این گیاه داروهای متعددی ساخته و به بازار داروئی عرضه می کنند. مهمترین این د اروها عبارتند از کنپ، برونشیکوم، تیمیان کورارینا، اسپکتون و …

 

 

به لیمو

به لیمو

درختچه ای به ارتفاع ۱/۵ تا ۲ متر و دارای ساقه دراز، زاویه دار و منشعب که بومی آمریکای جنوبی است . برگهای آن ساده و مجتمع به تعداد ۳ تا ۴ تایی است که دست بر روی آن کشیده شود، عطر مطبوعی متصاعد میگردد. تکثیر آن ساده و از طریق قلمه زدن یا خوابانیدن و پاجوش انجام میگیرد.

برگ آن دارای ۱ تا ۱/۵ درصد اسانس لوژیر( مرکب از سیترال، لیمونن و زرانیول ) است.

این اسانس که غالباً با اسانس مرکبات مخلوط میگردد از هر ۱۰۰ کیلوگرم برگ گیاه به مقدار ۵۱۰ گرم بدست می آید.  برگ و سرشاخه گلدار این گیاه مقوی معده، محرک، ضد تشنج، رفع کننده دردهای عصبی و پایین آورنده درجه گرما در بیماریها میباشد.  از برگاین گیاه مانند بادرنجبویه در سوءهاضمه، دردنفخ،طپش قلب، سردردهای یکطرفه، سرگیجه و خستگی های روحی استفاده بعمل می آید.

 

 

علف هفت بند

کلیات گیاه شناسی

علف هفت بند گیاهی است یکساله و دارای ساقه خوابیده که طول آن به ۵۰ سانتیمتر می رسد . برگهای آن ریز ، نوک تیز و گلهای آن ریز و کوچک و برنگ صورتی است . این گیاه در اکثر نواحی آسیا ،‌اروپا و آفریقا و آمریکا می روید و در مقابل عوامل خارجی بسیار مقاوم است . بطوریکه حتی اگر لگدمال شود باز هم از بین نرفته است .

علف هفت بند در چمنزارها ،‌کنار جاده ها ، اراضی متروک و خرابه ها ،‌مناطق سایه در و بین تخته سنگ ها می روید . این گیاه در اکثر نقاط ایران نیز وجود دارد

ترکیبات شیمیایی:

علف هفت بند دریا اسید پوگیلونیک ، اسید اگزالیک ، آرابینوسید ، اسانس ، مواد رزینی ، مواد قندی و موسیلاژ می باشد

خواص داروئی:

گیاه هفت بند از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است

۱) قابض است و برای رفع اسهال و اسهال خونی بکار می رود

۲)در بند آوردن خونریزی مفید است

۳)آسم و برونشیت را درمان می کند

۴)تب را پائین می آورد

۵)برای برطرف کردن اگزما بکار می رود

۶)ورم روده بزرگ را برطرف می کند

۷)برای رفع ترشحات زنانه فمید است

۸)آنهائیکه به بیماری قند مبتلا هستند با استفاده از این گیاه می توانند قند خون خود را کنترل کنند

۹)سنگ کلیه و مثانه را خارج می سازد

۱۰)برای رفع دردهای معده مفید است

۱۱)برای درمان استسقاء مفید است

۱۲)در معالجه میگرن موثر است

۱۳)درد سیاتیک و درد کمر را برطرف می کند

۱۴)نفخ را برطرف کرده و هضم غذا را تسهیل می کند

۱۵)تاول  و سوختگی را با کمپرس این گیاه معالجه کنید

۱۶)برای تسکین دردهای نقرس و رماتسم از کمپرس این گیاه استفاده کنید

۱۷)برای درمان زخم های چرکی ، گرد این گیاه را روی زخم ها بریزید

طرز استفاده:

جوشانده : مقدر ۳۰ گرم گیاه خشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بمدت ۱۰ دقیقه بگذارید بجوشد سپس آنرا صاف کرده باشکر و یا عسل مخلوط کنید . مقدر مصرف این جوشانده یک فنجان سه بار در روز است .

شراب : مقدر ۴۰ گرم گیاه خشک را در یک لیتر شراب ریخته و بگذارید بآرامی بجوشد و سپس آنرا صاف کنید . مقدر مصرف آن نصف فنجان سه بار در روز است .

مضرات :

این گیاه محرک سلسله اعصاب بوده و ممکن است استفاده زیاد از آن باعث تشنج شود